Obrona kraju to nie tylko wyzwanie dla państwa. Jak mogą mu pomóc firmy?

W Szwecji, Finlandii czy Korei przedsiębiorcy wiedzą, co mają robić, gdyby doszło do wojny. W Polsce nie. Konkretne rozwiązania proponują Instytut Wschodniej Flanki oraz Instytut Sobieskiego, które we współpracy z naukowcami i przedsiębiorcami przygotowały raport „Jak zbudować odporność państwa we współpracy z przedsiębiorcami”. „To nie kolejna analiza ani zbiór postulatów, ale konkretna mapa drogowa – wskazująca, jak współdziałanie sektora publicznego i prywatnego może realnie wzmacniać bezpieczeństwo narodowe” – napisał we wstępie przedsiębiorca i filantrop Rafał Brzoska.

Diagnozy zawarte w raporcie oparte są m.in. na wynikach badań przeprowadzonych w 2024 r. wśród pracowników sektora prywatnego i pracodawców zrzeszonych w Radzie Polskich Przedsiębiorców przy Pracodawcach RP. Odpowiedziało na nie 120 przedstawicieli firm i 841 pracowników.

Czy przedsiębiorcy chcą się szkolić na wypadek wojny?

Ponad połowa ankietowanych pracowników (52,3 proc.) stwierdziła, że brała udział w zajęciach na strzelnicy. Aktualne przeszkolenie z pierwszej pomocy ma 36,3 proc. pracowników, a kolejne 34,7 proc. nie ma takiego certyfikatu, lecz wyraża chęć jego zdobycia w przyszłości.

Tylko 40 proc. firm zadeklarowało, że już prowadzi lub planuje wesprzeć pracowników w ich udziale w szkoleniach obronnych (pierwsza pomoc, samoobrona, posługiwanie się bronią), podczas gdy 60 proc. nie wypracowało żadnych rozwiązań. Wiele przedsiębiorstw już organizuje kursy, np. szkolenia z pierwszej pomocy przeprowadzono w 59,2 proc. badanych firm, w 10,8 proc. odbywały się treningi z samoobrony, a w 10 proc. z posługiwania się bronią. Co istotne, aż 83,5 proc. pracowników deklaruje chęć uczestnictwa w szkoleniach obronnych organizowanych przez własny zakład pracy.

„Można zatem stwierdzić, że klimat dla szkoleń obronnych w miejscu pracy jest bardzo sprzyjający zarówno po stronie pracowników, jak i pracodawców” – uważają autorzy raportu.

Strach przed mobilizacją pracowników

Co może blokować ten zapał? Prawie połowa ankietowanych pracowników (49,6 proc.) obawia się, że jeśli zdobędą umiejętności z zakresu użycia broni, pierwszej pomocy czy samoobrony, to mogą być jako pierwsi powołani do armii w razie mobilizacji. Tylko 28,1 proc. deklaruje brak takich obaw. Podobny niepokój występuje u pracodawców: 44,2 proc. firm wyraża taką obawę, bowiem oznaczałoby to uszczuplenie zasobów kadrowych firmy. Nie ma takich obaw jedna czwarta pracodawców (23,3 proc.). Blisko 80 proc. z nich uważa, że lokalne społeczności powinny mieć możliwość organizowania cywilnych grup samoobrony pod nadzorem państwa, a 20,7 proc. jest temu przeciwnych.

Co mogłoby skłonić do aktywnego włączenia się w inicjatywy obrony cywilnej? Na zwrot kosztów poniesionych na szkolenia lub zakup wyposażenia obronnego wskazało 47,7 proc. pracowników i 37,5 proc. pracodawców, a dofinansowanie takich zajęć byłoby bodźcem dla 31,6 proc. pracowników i 40,8 proc. pracodawców. Niemal połowa (48,8 proc.) pracowników wskazała, że skłoniłoby ich do tego zwolnienie z powołania do Sił Zbrojnych RP w razie mobilizacji pod warunkiem służby w lokalnej grupie samoobrony. Podobnie uważa 57,5 proc. pracodawców. Respondenci wskazali też na stabilność zatrudnienia i ochronę praw pracowniczych osób zaangażowanych w obronność – 39,8 proc. wskazań  pracowników.

Czytaj więcej

Komentarze

Michał Szułdrzyński: Rosyjska wojna hybrydowa już tu jest. Donald Tusk zdradził nowe szczegóły

Donald Tusk ujawnia sieć rosyjskich sabotażystów działających w Europie. Rosyjska dywersja przybi...

„Sektor prywatny może być w sposób systemowy zaangażowany w budowę i funkcjonowanie systemu bezpieczeństwa państwa” – wskazują autorzy raportu.

Jak biznes buduje odporność państwa przed wojną w innych państwach?

Wiele państw wprowadziło rozwiązania, które angażują przedsiębiorstwa w czasie sytuacji kryzysowej w poprawę bezpieczeństwa państwa. Prawo szwedzkie nakłada na firmy obowiązek uczestnictwa w procesie planowania obrony totalnej. Oznacza to, że już w czasie pokoju przedsiębiorstwa z sektorów infrastruktury, energetyki, transportu, żywności czy ochrony zdrowia wiedzą, czego się od nich oczekuje w sytuacji kryzysowej.

Czytaj więcej

Społeczeństwo

Powszechna służba dla państwa. Czy będą obowiązkowe szkolenia dla młodych

Eksperci dwóch think tanków przygotowali koncepcję powszechnej służby państwowej, której celem by...

Finlandia stworzyła model bezpieczeństwa powszechnego. Zakłada on ścisłą współpracę władz, biznesu, organizacji pozarządowych i obywateli. Np. platformy bezpieczeństwa dostaw grupują przedsiębiorstwa prywatne i instytucje publiczne w takich dziedzinach, jak energetyka, transport, żywność, ochrona zdrowia, technologie cyfrowe czy media. Ich zadaniem jest wspólne planowanie ciągłości działania na wypadek kryzysów. Firmy przeprowadzają ćwiczenia razem z administracją, uzgadniają też standardy zabezpieczeń. W Finlandii utrzymywane są strategiczne rezerwy m.in. paliw, zboża i leków we współpracy z firmami. Część zapasów składowana jest w przedsiębiorstwach na zasadach rynkowych z zastrzeżeniem uruchomienia ich w razie kryzysu.

W Korei Południowej firmy z branży IT, takie jak Samsung czy LG oraz startupy są włączone w mechanizmy reagowania na cyberzagrożenia. Banki i instytucje finansowe są zobowiązane do zapewniania ciągłość działania. Regularnie testowane są procedury awaryjnej łączności i odtwarzania danych. National Civil Defense and Disaster Management Training Institute (NDTI) organizuje co roku kursy i warsztaty dla kadry menedżerskiej w firmach – od logistyki po IT, w ramach szkoleń z zarządzania kryzysowego.

Tymczasem w Polsce – wskazują autorzy raportu – brakuje m.in. koordynacji współpracy oraz zachęt systemowych dla pracowników i firm, by angażować się w budowanie odporności.

Co mogą zrobić firmy w przypadku kryzysu?

Dlatego proponują oni oprzeć go na czterech filarach: współpracy z firmami dotyczącej wykorzystania pracowników i zasobów firm na wypadek wojny; wykorzystania pracodawców do prowadzenia licencjonowanych szkoleń dla firm i ich pracowników, organizowanych i nadzorowanych przez państwo; certyfikacji firm za wysiłek włożony w budowę odporności państwa; wykorzystania infrastruktury i środków komunikacji firm na wypadek zagrożeń jako szybkiego kanału komunikacji na linii państwo–obywatele.

Autorzy raportu postulują także wprowadzenie Funduszu Odporności Państwowej, który mógłby rocznie dysponować kwotą 5-7 mld zł. To środki, które Polska już wydaje na działania związane z ochroną ludności, modernizacją, na cyberbezpieczeństwo i edukację, ale są one rozproszone – znajdują się w budżecie MON, MSWiA, Rządowej Agencji Rezerw Strategicznych, Funduszu Pracy, a także w ramach funduszy europejskich.

Czytaj więcej

W sądzie i w urzędzie

Deregulacja od kredytów po strzelnice. Nowe pomysły zespołu Brzoski

Mniejsze ryzyko dla obywateli przy kredytach i większe ich bezpieczeństwo dzięki ułatwieniom w sz...

Proponują też utworzenie forum ds. współpracy publiczno-prywatnej w obszarze odporności i bezpieczeństwa między państwem a biznesem. Ich zdaniem powinno być ono organem opiniodawczo-doradczym przy prezesie Rady Ministrów

Autorzy opracowania rekomendują też stworzenie jednolitej bazy danych osobowych na potrzeby bezpieczeństwa państwa, która zawierałaby np. ukończone kursy cywilne i wojskowe, dyplomy czy status poświadczeń bezpieczeństwa. Taka baza mogłaby usprawnić zarządzanie rezerwami. Proponują też utworzenie centralnego systemu szkoleniowego, ponadto umożliwienie formowania grup obrony cywilnej i ochrony ludności, które mogłyby współdziałać z policją, OSP i PSP czy Wojskami Obrony Terytorialnej.