Zagrożona produkcja F-35, rakiet czy robotów Tesli. Chiny wiedziały, gdzie uderzyć

Pekin nałożył kontrolę eksportu na szereg krytycznych minerałów ziem rzadkich i produkty z nich jak magnesy, od których Ameryka jest mocno uzależniona. - Wszystko, co można włączyć lub wyłączyć, prawdopodobnie działa na pierwiastkach ziem rzadkich – wyjaśnia BBC Thomas Kruemmer, dyrektor Ginger International Trade and Investment. Pierwiastki ziem rzadkich są również kluczowe dla produkcji technologii medycznej, takiej jak chirurgia laserowa i skany MRI, a także w technologiach obronnych. Bez nich nie powstałyby pociski rakietowe Tomahawk, drony Predator czy samoloty F-35.

Np. neodym używa się do produkcji silnych magnesów używanych w głośnikach, dyskach twardych komputerów, silnikach elektrycznych aut i odrzutowych samolotów, dzięki czemu są one mniejsze i bardziej wydajne. Ytru i europu służy zaś do wytwarzania ekranów telewizyjnych i komputerowych. Z kolei lantan przydaje się produkcji baterii wielokrotnego ładowania.

Czytaj więcej

Globalne Interesy

Przełomowe odkrycie. Trump żądał ich od Ukrainy, a ma pod ręką ogromne ilości

W USA znajdują się warte co najmniej 8,4 mld dolarów metale ziem rzadkich, które są kluczowe w pr...

Skutki decyzji Chin o wstrzymaniu eksportu magnesów z metalami ciężkimi ziem rzadkich już widać. Uderzyła w robotyczny biznes Elona Muska - donosi „The New York Times”. Magnesy ziem rzadkich są kluczowe dla robotów Tesli, zapobiegając wadliwemu działaniu oraz przegrzaniu silników elektrycznych. Musk już przyznał, że problemy z łańcuchem dostaw spowalniają produkcję robotów.

Co więcej, Chiny naciskają już swoich partnerów handlowych. Jak donosi gazeta „Korea Economic Daily”, miały zwrócić się do firm z Korei Południowej o wstrzymanie eksportu produktów zawierających chińskie metale ziem rzadkich do firm zbrojeniowych z USA, grożąc potencjalnymi sankcjami.

Dlaczego Chiny zdominowały rynek pierwiastków ziem rzadkich?

Minerały ziem rzadkich to grupa 17 chemicznie podobnych pierwiastków, które są kluczowe dla produkcji wielu produktów high-tech. Większość z nich występuje obficie w naturze, ale są określane jako „rzadkie”, ponieważ bardzo rzadko można je znaleźć w czystej postaci, a ich wydobycie jest trudne i bardzo szkodliwe dla środowiska. Złoża zawierają również pierwiastki radioaktywne, dlatego wiele innych krajów, w tym te w UE, niechętnie je wydobywa i przerabia. - Odpady radioaktywne z produkcji bezwzględnie wymagają bezpiecznego, zgodnego z przepisami, trwałego składowania. Obecnie wszystkie obiekty składowania w UE są tymczasowe - mówi Kruemmer.

Problem w tym, że pozycję niemal monopolistyczną na wydobywanie pierwiastków ziem rzadkich, a także na ich rafinację — proces oddzielania ich od innych minerałów, uzyskały Chiny. Międzynarodowa Agencja Energetyczna szacuje, że kraj ten odpowiada za około 61 proc. wydobycia i 92 proc. ich przetwarzania. Oznacza to, że obecnie dominuje w łańcuchu dostaw pierwiastków ziem rzadkich i ma zdolność decydowania, które firmy mogą, a które nie mogą ich otrzymywać.

Czytaj więcej

Globalne Interesy

Chiny uderzają w USA przed inauguracją Donalda Trumpa. To już wojna technologiczna

Pekin planuje ograniczyć eksport technologii wykorzystywanej do wydobywania minerałów kluczowych...

Może zdumiewać bierność w tej kwestii Zachodu, gdyż dominacja Chin nie nastąpiła z dnia na dzień. Jest wynikiem dziesięcioleci strategicznej polityki rządowej i inwestycji. Już w 1992 roku podczas wizyty w Mongolii Wewnętrznej ówczesny chiński przywódca Deng Xiaoping, ojciec reform gospodarczych, powiedział słynne słowa: „Bliski Wschód ma ropę naftową, a Chiny mają pierwiastki ziem rzadkich”. Przy rozwoju swych mocy produkcyjnych Chiny nie przejmowały się zbytnio ochroną środowiska i aktywni inwestowały za granicą lub kupowały zagraniczne kopalnie. Stosowały również taką politykę cenową, by nie dać urosnąć konkurencji w USA, Kanadzie czy Australii.

Gdy więc tylko Waszyngton nałożył drakońskie cła, Pekin odpowiedział na początku tego miesiąca ograniczeniami eksportu (w postaci licencji eksportowych) siedmiu minerałów ziem rzadkich - większość z nich znana jest jako „ciężkie” metale ziem rzadkich, które są kluczowe dla sektora obronnego. Są one mniej powszechne i trudniejsze do przetworzenia niż „lekkie” metale ziem rzadkich, co również czyni je bardziej wartościowymi.

Spóźniona pobudka w USA

Według raportu US Geological w latach 2020–2023 na Chiny przypadało aż 70 proc. importu przez USA metali ziem rzadkich (dla porównania w Europie jest to średnio 46 proc., choć podobnie jak USA uzależnione są Niemcy). Oznacza to, że nowe ograniczenia mogą mocno uderzyć w Amerykę. Eksperci oczekują perturbacji w dostawach i wzrostu cen od elektroniki konsumenckiej po sprzęt wojskowy.