Statek Odyseusz wylądował na powierzchni Księżyca. Powrót Amerykanów po 50 latach

Odyseusz zbudowany przez Intuitive Machines stał się pierwszym prywatnym statkiem kosmicznym, który wylądował na Księżycu. To też pierwsza misja księżycowa USA od czasu załogowej wyprawy Apollo w 1972 roku.

Publikacja: 23.02.2024 01:14

Prywatny statek Odyseusz wiezie na Księżyć aparaturę NASA. To element przygotowań do ponownego lądow

Prywatny statek Odyseusz wiezie na Księżyć aparaturę NASA. To element przygotowań do ponownego lądowania człowieka na Srebrnym Globie

Foto: Intuitive Machines

Lądownik Nova-C, ale nazywany Odyseuszem lub IM-1, 40 minut po północy czasu polskiego wylądował w okolicy krateru Malapert A niedaleko południowego bieguna Księżyca. Rejon ten ma kluczowe znaczenie, bo zawiera duże ilości lodu wodnego, który może być wykorzystywany w przyszłości do utrzymywania załogowej bazy, pozwalając na wytwarzania tlenu i paliwa rakietowego do tankowania kolejnych statków kosmicznych.

- Wiem, że to było trudne do zniesienia, ale jesteśmy już na powierzchni i transmitujemy dane – ogłosił dyrektor generalny Intuitive Machines, Steve Altemus. - Witamy na Księżycu.

Dokładny stan lądownika nie jest jeszcze znany. Ale firma potwierdziła, że nawiązała z nim kontakt po lądowaniu, które opóźniło się o 50 minut.

Choć to pojazd firmy Intuitive Machines, zabrał m.in. sześć ładunków NASA z instrumentami zaprojektowanych do gromadzenia danych o środowisku Księżyca przed planowanym powrotem astronautów na Księżyc pod koniec tej dekady.

Pierwszy krok w programie Artemis

Lądownik wystartował przed tygodniem z Centrum Kosmicznego im. Kennedy'ego w Cape Canaveral przy użyciu dwustopniowej rakiety Falcon 9 SpaceX Elona Muska. Około 48 minut po wystrzeleniu sześcionożny lądownik został wypuszczony z górnego stopnia rakiety, około 200 km nad Ziemią i oddalił się w kierunku Księżyca. W środę dotarł na jego orbitę na wysokości 92 km nad powierzchnią, przebywając milion kilometrów.

Czytaj więcej

Amerykanie mają problemy z Księżycem. Misja załogowa łapie poślizg

Misja odbywa się w ramach prowadzonego przez NASA programu księżycowego Artemis. Zakłada on lądowanie załogi na Srebrnym Globie w końcu 2026 r. (pierwotnie miał to być 2025 rok). Małe lądowniki dotrą tam jako pierwsze, wyposażone w instrumenty umożliwiające dokładne badanie księżycowego krajobrazu, jego zasobów i potencjalnych zagrożeń. Pod koniec roku ma nastąpić kolejna misja Intuitive Machines z udziałem kilku małych łazików. - To, co teraz robimy, to zasadniczo odbudowa części wiedzy, którą mieliśmy podczas misji Apollo, ale którą utraciliśmy w ciągu ostatnich 50 lat - powiedział CNN Scott Pace, dyrektor Instytutu Polityki Kosmicznej Uniwersytetu George'a Washingtona.

Trudne lądowania na Księżycu

Misja Odyseusza jest bardzo trudna i statystycznie ponad połowa wszystkich prób lądowania na Księżycu zakończyła się niepowodzeniem. W ciągu ostatniego roku rozbiły się tam rosyjska Łuna 25 i Hakuto-R, lądownik opracowany przez japońską firmę Ispace. Aby lądownik bezpiecznie osiadł na powierzchni, musi wyhamować z prędkości ponad 1800 metrów na sekundę i nie trafić na nierówności terenu i głazy.

Czytaj więcej

To kluczowy rok dla podboju kosmosu. Oto najważniejsze misje

Pierwsza wylądowała na Księżycu w 1966 roku radziecka Łuna 9, zaś kilka miesięcy później udało się to również amerykańskiej sondzie kosmicznej Surveyor. Od tego czasu tylko trzy inne kraje – Chiny, Indie i Japonia – osiągnęły taki sukces. W 2019 roku Chinom udało się nawet osadzić lądownik po niewidocznej stronie Księżyca.

Co zabrał Odyseusz?

W ramach zamówienia NASA lądownik ma na pokładzie sześć urządzeń NASA (według specjalistycznego serwisu space.com):

ROLSES, spektrometr radiowy do pomiaru gęstości elektronów w pobliżu powierzchni Księżyca i jej wpływu na obserwatoria radiowe, a także do obserwacji słonecznych i planetarnych fal radiowych oraz innych zjawisk.

LRA (matryca laserowych reflektorów laserowych), mała, półkula zawierająca osiem reflektorów o szerokości około 0,5 cala (1,3 centymetra) zaprojektowanych tak, aby odbijać światło z powrotem w kierunku, z którego pochodzi. LRA pozwoli statkom kosmicznym na wysyłanie sygnałów laserowych, aby pomóc im określić dokładną odległość do lądowania lub lokalizację na orbicie Księżyca.

NDL (Nawigacyjny Lidar Dopplerowski do precyzyjnego wykrywania prędkości i zasięgu), urządzenie do wykrywania i pomiaru światła (LIDAR), do precyzyjnego określania wysokości i prędkości podczas lądowania. System może pomóc w zwiększeniu możliwości statków kosmicznych w zakresie precyzyjnej nawigacji i wykonywania kontrolowanych lądowań na Księżycu.

SCALPSS (Kamery stereoskopowe do badań powierzchni pióropuszy Księżyca) składa się z czterech maleńkich kamer, które będą rejestrować zdjęcia i nagrania z lądowania, aby pomóc zrozumieć, w jaki sposób spaliny z silników lądownika oddziałują z powierzchnią Księżyca. Przyspieszony pył może stanowić zagrożenie dla statków kosmicznych i przyszłych budowli na Księżycu.

LN-1 (Demonstrator nawigacji Węzła Księżycowego 1) to radiolatarnia nawigacyjna wielkości typu cubesat w paśmie S, która zademonstruje autonomiczne pozycjonowanie statku kosmicznego w celu wsparcia przyszłych operacji księżycowych.

RFMG (Radio Frequency Mass Gauge statement), ładunek przeznaczony do precyzyjnego pomiaru ilości paliwa w zbiornikach statków kosmicznych za pomocą fal radiowych i anten. System może być przydatny w długotrwałych misjach i może pomóc w wspieraniu Artemis.

Sześć komercyjnych ładunków na pokładzie Odyseusza to:

Odzież sportowa firmy Columbia, która testuje swoją technologię odbijania ciepła Omni-Heat na panelu zamykającym lądownika, aby chronić kriogeniczny zbiornik napędowy lądownika.

Embry-Riddle Eaglecam, ładunek wielkości cubesata zaprojektowany do uchwycenia pierwszego w historii obrazu z boku statku kosmicznego lądującego na Księżycu. Eaglecam, opracowany przez studentów z Embry-Riddle Aeronautical University, odłączy się od Odyseusza około 100 stóp (30 metrów) nad powierzchnią Księżyca i uchwyci moment przyziemienia.

Rzeźby "Fazy księżyca" artysty Jeffa Koonsa, a dokładnie 125 miniaturowych rzeźb ze stali nierdzewnej przedstawiających fazę księżyca, z których każda dedykowana jest znaczącym osiągnięciom człowieka w różnych kulturach i historii. Zostaną wystawione na Księżycu w postaci sześcianu.

ILO-X, dwukamerowy system obrazowania Księżyca i prekursor przyszłego flagowego obserwatorium Księżycowego Międzynarodowego Obserwatorium Księżycowego (ILOA) na Hawajach, ILO-1. ILO-X będzie testował i weryfikował systemy oraz prowadził badania astronomiczne, w tym wykonywał zdjęcia Drogi Mlecznej.

Lunaprise, kapsuła czasu zawierająca wiadomości "lunagram" wytrawione na nanofiszach z czystego niklu. Celem jest stworzenie bezpiecznego repozytorium księżycowego, aby zachować ludzką wiedzę jako część liczącego miliardy lat archiwum Arch Mission Foundation.

Ładunek Independence firmy Lonestar, start-upu zajmującego się przetwarzaniem w chmurze. To misja testowa księżycowego centrum danych - chodzi o przechowywanie i przesyłanie danych z powierzchni Księżyca.

Lądownik Nova-C, ale nazywany Odyseuszem lub IM-1, 40 minut po północy czasu polskiego wylądował w okolicy krateru Malapert A niedaleko południowego bieguna Księżyca. Rejon ten ma kluczowe znaczenie, bo zawiera duże ilości lodu wodnego, który może być wykorzystywany w przyszłości do utrzymywania załogowej bazy, pozwalając na wytwarzania tlenu i paliwa rakietowego do tankowania kolejnych statków kosmicznych.

- Wiem, że to było trudne do zniesienia, ale jesteśmy już na powierzchni i transmitujemy dane – ogłosił dyrektor generalny Intuitive Machines, Steve Altemus. - Witamy na Księżycu.

Pozostało 91% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Globalne Interesy
Ustawa antytiktokowa stała się ciałem. Chiński koncern wzywa Amerykanów
Globalne Interesy
Niemiecki robot ma być jak dobry chrześcijanin. Zaskakujące przepisy za Odrą
Globalne Interesy
Mark Zuckerberg rzuca wyzwanie ChatGPT. „Wstrząśnie światem sztucznej inteligencji”
Globalne Interesy
Amerykański koncern zwalnia pracowników. Protestowali przeciw kontraktowi z Izraelem
Globalne Interesy
Zagadkowa inwestycja Microsoftu w arabską sztuczną inteligencję. Porzucone Chiny