Ujednolicone prawo obowiązujące obecnie na terenie Unii Europejskiej wprowadziło obowiązek rejestracji operatorów dronów, obowiązkowe szkolenia, testy oraz nową klasyfikację lotów. Zmiany te mają na celu zwiększyć bezpieczeństwo, a dostosowanie się do nich nie jest ani trudne, ani kosztowne.
Rozporządzenie wykonawcze Komisji UE 2019/947 w sprawie przepisów i procedur dotyczących eksploatacji bezzałogowych statków powietrznych wprowadziło obowiązek rejestracji użytkowników, zwanych operatorami bezzałogowych systemów powietrznych, dronów ważących 250 g lub więcej oraz tych ważących mniej, jeżeli posiadają one czujnik zdolny do zbierania danych osobowych i nie są jedynie zabawkowymi urządzeniami latającymi (zgodnie z Dyrektywą 2009/48/WE). Rejestrować muszę się także operatorzy bezzałogowych statków powietrznych wykonujący operacje w kategorii „szczególnej”, czyli wszyscy, których loty nie kwalifikują się do kategorii „otwartej”, w której mieszczą się statki powietrzne ważące do 25 kg, loty do wysokości 120 m w zasięgu widoczności wzrokowej VLOS (Visual Line of Sight Operation). Co istotne, zarejestrowanym operatorem może być osoba, która ukończyła 16 lat.
Dotychczas, licencję operatora bezzałogowego statku powietrznego (UAVO) zobowiązani byli posiadać tylko profesjonaliści, korzystający z dronów w związku z działalnością zarobkową oraz inne osoby, posiadające drony cięższe niż 600 g, latające nad terenem zabudowanym. Obecnie szkolenie i test online muszą przejść wszyscy użytkownicy objęci kategorią „otwartą”, która dzieli się na trzy podkategorie: A1, A2 i A3. W ramach kategorii A1 dopuszczalne są loty nad ludźmi, jednak nie nad ich skupiskami oraz niezbyt długo trwające nad osobami postronnymi. Kategoria A2 obejmuje drony o masie od 500 g do 2 kg oraz loty w odległości mniejszej niż 50 m od ludzi. Kategoria A3 obejmuje loty wykonywane z dala od ludzi i zabudowań (minimum 150 m).
Egzamin dla podkategorii A1 i A3 to test składający się z 40 pytań wielokrotnego wyboru obejmujący teorię w szczególności w dziedzinie bezpieczeństwa lotniczego, ograniczeń w korzystaniu z przestrzeni powietrznej, regulacji lotniczych, procedur operacyjnych, systemów BSP, ochrona prywatności i danych, ubezpieczenie. Egzamin dla podkategorii A2 obejmuje 30 pytań wielokrotnego wyboru weryfikujących przygotowanie pilota w zakresie technicznych i operacyjnych środków ograniczających ryzyko na ziemi w kontekście uwarunkowań meteorologicznych oraz możliwości technicznych dronów. Kategoria A2 wymaga dodatkowo zdania egzaminu teoretycznego prowadzonego przez podmioty z listy Urzędu Lotnictwa Cywilnego oraz ukończenia szkolenia praktycznego w ramach samokształcenia.
Po zarejestrowaniu w Urzędzie Lotnictwa Cywilnego operatorowi dronów przydzielony zostanie indywidualny numer, który powinien umieścić na każdym posiadanym dronie. Rejestracji podlega bowiem tylko operator, a nie posiadane przez niego urządzenia. Operator, który przejdzie pomyślnie przez wszystkie etapy weryfikujące jego wiedzę otrzyma dokumenty potwierdzające ten fakt. Dla kategorii A1 i A3 wydawany jest dowód zaliczenia szkolenia i egzaminów online, a dla kategorii A2 certyfikat kompetencji pilota bezzałogowego statku.
Warto wspomnieć również o odpowiedzialności operatorów dronów, określonej w Załączniku 6 i 6a do Rozporządzenia ministra transportu, budownictwa i gospodarki morskiej z 26 marca 2013 r. Operatorzy zobowiązani są przede wszystkim zachowywać szczególną ostrożność i unikać działań lub zaniechań, które mogłyby spowodować zagrożenia dla ruchu lotniczego, zakłócać spokój lub porządek publiczny. Użytkownicy powinni również sterować dronem unikając kolizji z innymi statkami powietrznymi oraz zapewniając pierwszeństwo drogi załogowym statkom powietrznym, używać modelu latającego z uwzględnieniem ograniczeń wskazanych przez producenta, kontrolować stan techniczny przed lotem i wykonywać loty jedynie sprawnymi urządzeniami. Operatorzy dronów ponoszą odpowiedzialność za decyzję o wykonaniu lotu, jego poprawność oraz zachowanie bezpieczeństwa operacji lotniczych. Mogą również ponosić odpowiedzialność cywilnoprawną za szkody powstałe w wyniku lotu, odpowiadać za naruszenie przepisów o ochronie danych osobowych podczas ich zbierania w trakcie lotu, jak również ponosić odpowiedzialność karną za naruszenia przepisów prawa lotniczego.
Miłym akcentem, jaki warto podkreślić w kontekście omawianego zagadnienia jest daleko idąca digitalizacja procesów w Urzędzie Lotnictwa Cywilnego, jakie musi przejść operator w toku rejestracji. Polska jest liderem na świecie, jeżeli chodzi o cyfryzację usług wpierających sektor bezzałogowych statków powietrznych. Polska Agencja Żeglugi Powietrznej dysponuje najbardziej zaawansowanym systemem do koordynacji złożonych operacji statków bezzałogowych, zwanym „PansaUTM”. Z wysokiego poziomy cyfryzacji użytkownicy dronów mogą korzystać na co dzień, np. w celu sprawdzenia możliwości lotu nad wybranym terenem.
Autorem tekstu jest Sara Synowiec – aplikantka adwokacka w Lubasz i Wspólnicy – Kancelarii Radców Prawnych sp.k. Kancelaria jest zrzeszona w sieci Kancelarie RP działającej pod patronatem dziennika „Rzeczpospolita”.
