Sztuczna inteligencja już nie jest tematem rodem z science fiction

Analitycy spodziewają się, że już w tym roku sprzedaż systemów opartych na sztucznej inteligencji sięgnie 800 mln dol. To cztery razy więcej niż rok wcześniej, tymczasem prawdziwy boom na rynku dopiero przed nami. W 2024 r., według firmy badawczej Tratica, rynek ma być wart aż 11 mld dol. i dalej będzie szybko rosnąć. Ogółem wpływy z przedsięwzięć wykorzystujących rozwiązania oparte na sztucznej inteligencji mają być wówczas warte niemal 30 mld dol.

– Niektóre już wykorzystują rozpoznawanie obrazów, inne to algorytmy chroniące systemy finansowe przed atakami hakerskimi. Ogromny potencjał ma rynek usług medycznych, wykorzystujących samouczące się systemy – wyjaśnia Aditya Kaul, dyrektor ds. badań w Tratice. – Rozwijają się zarówno systemy mające szanse na powszechne zastosowanie, jak i niszowe aplikacje. Najbliższa dekada oznaczać będzie, że kolejne części gospodarki będą się rozwijać pod wpływem rozwiązań wykorzystujących sztuczną inteligencję.

Boom ma proste wytłumaczenie: chodzi głównie o usprawnienie procesów analizy wielkich zasobów danych, co w badaniu firmy Narrative Scence wskazał niemal co drugi menedżer. Wskazywali oni też na łatwiejszy dostęp do danych oraz uproszczenie pracy zespołów w firmie.

Nadchodzą zmiany

– Przede wszystkim nie możemy jeszcze mówić o sztucznej inteligencji w kategoriach gotowego, funkcjonującego systemu, maszyny lub komputera. Chociaż prace nad takimi rozwiązaniami przyśpieszają i jesteśmy coraz bliżej zbudowania sztucznej inteligencji, obecnie najbardziej zaawansowaną formą „myślącej” technologii jest głębokie uczenie (deep learning), będące rozwinięciem koncepcji uczenia maszynowego – mówi Jacek Tchórzewski, główny wykładowca w szkole programowania Coders Lab.

W skrócie chodzi o stworzenie systemów komputerowych, które potrafiłyby wyciągać wnioski w podobny sposób jak ludzie. Zanim do tego dojdzie, musiałyby się nauczyć mechanizmów wyciągania wniosków i podejmowania decyzji. Oczywiście na razie nie jest to możliwe na podobnym poziomie, jak działanie ludzkiego mózgu, jednak firmy prowadzą intensywne prace nad technologiami.

– Na obecnym etapie rozwoju systemy te mogą więc pełnić funkcję konsultacyjną, wspomagając człowieka w podejmowaniu decyzji. System, analizując dane, dostarcza podpowiedzi i predykcji, ale decyzja o wykorzystaniu wyników analizy należy do administratora (operatora) bądź użytkownika – mówi Jacek Tchórzewski. – Takie rozwiązania są już nie tylko testowane, ale również szeroko wdrażane – przykładem są roboty finansowe, czyli usługi i aplikacje zarządzające finansami klientów indywidualnych. Z niektórych analiz wynika, że w 2020 r. zautomatyzowani doradcy finansowi będą zarządzać globalnie nawet 10 proc. aktywów klientów.

– Sztuczna inteligencja nie jest już tylko naukową fanaberią. W większości branż algorytmy z klasy Machine Learning znajdują coraz więcej zastosowań. To optymalizacja systemów typu call center, model programmatic sprzedaży reklamy, inteligentne domy, samochody bez kierowcy czy też systemy rozpoznawania twarzy w aparatach, które są w każdej komórce. Sztuczna inteligencja nas otacza i wielokrotnie nawet nie jesteśmy tego świadomi – mówi Emil Pawłowski, ekspert Gemiusa.

Jak zauważa, algorytmy z tej dziedziny informatyki mają zastosowanie również w takich obszarach, jak znalezienie odbiorcy produktu na podstawie skanowania aktywności ludzi w internecie czy też optymalizacja kampanii wyborczej.

– Wraz z rozwojem technologicznym możemy zbierać coraz więcej informacji. Sztuczna inteligencja pozwala nam te informacje wykorzystać w celu zautomatyzowania procesów decyzyjnych lub produkcyjnych. Bez niej nie bylibyśmy w stanie rozumować w chaosie big data – podkreśla Emil Pawłowski.

Jednak rozwój tego segmentu rynku nie oznacza samych pozytywów i ograniczania kosztów. Systemy podejmujące samodzielne decyzje mogą przecież spowodować namacalne szkody, nawet przy zastosowaniu szeregu mechanizmów ochronnych.

Nowe prawo

W połowie stycznia komisja prawna Parlamentu Europejskiego przyjęła sprawozdanie w sprawie harmonogramu wprowadzenia pierwszych unijnych przepisów dotyczących robotów i sztucznej inteligencji. Unijni eksperci widzą potrzebę zajęcia się kwestią odpowiedzialności cywilnej za szkody wywołane działalnością robotów lub systemów samouczących się, opartych na sztucznej inteligencji.

W podsumowaniu działalności komisji znalazła się też propozycja uruchomienia unijnej agencji ds. robotyki i sztucznej inteligencji.

Parlament Europejski zapowiedział już kontynuację prac nad stosownymi rekomendacjami dla rządów, jak ten skomplikowany temat uregulować.

– Rynek pracy się zmieni. Niektóre zawody znikną, bo ludzką pracę przejmą maszyny. Pojawią się za to nowe stanowiska. Potrzebujemy rozwoju technologii, żeby utrzymać naszą produktywność, szczególnie w obliczu starzenia się społeczeństwa europejskiego – zapowiada Juha Heikkila, szef wydziału ds. robotyki i sztucznej inteligencji w Komisji Europejskiej.

W najbliższych dniach Parlament Europejski ma głosować nad pierwszymi unijnymi przepisami dotyczącymi sztucznej inteligencji, m.in. w zakresie bezpieczeństwa wykorzystania robotów, ochrony danych osobowych obywateli czy wspomnianej odpowiedzialności cywilnej – np. w sytuacji wypadków z udziałem robotów.

Polska wspiera innowacyjność firm

W zakresie wydatków na badania i rozwój ciągle jesteśmy w ogonie europejskich statystyk. Ministerstwo Rozwoju zapowiada zmiany kolejnymi transzami środków dla firm z ciekawymi technologicznymi projektami. Niedługo ruszą nabory w konkursach skierowanych do małych i średnich firm, które chciałyby zastosować w działalności biznesowej opracowane już wyniki badań. Dofinansowanie będzie przydzielane z programu „Inteligentny rozwój”, z którego w dwóch naborach dostępnych będzie 800 mln zł.

– Rozwój gospodarki innowacyjnej, czyli takiej, w której dobre pomysły znajdują praktyczne zastosowanie w wybranych dziedzinach życia, to jeden z głównych celów planu na rzecz odpowiedzialnego rozwoju – mówi wiceminister rozwoju Jadwiga Emilewicz. – Badania na rynek to dotacje ułatwiające przedsiębiorcom uruchomienie linii produkcyjnej dla nowych technologii lub nowych usług i jednocześnie narzędzie polityki innowacyjnej. Jeden z naborów będzie skierowany wyłącznie do firm z sektora elektromobilności – dodaje.