Przełomowe leki na raka czy cukrzycę. Polskie firmy zmieniają światową medycynę

Co drugi pacjent z rakiem wątroby nie przeżywa dwóch lat. Nawet ten stosujący najlepsze metody leczenia, niedostępne w większości krajów. Fatalne statystyki mają też takie choroby jak ostra białaczka szpikowa czy rak trzustki. Nad przełomowymi lekami pracują globalne koncerny, ale również firmy znad Wisły. Jest o nich nawet głośniej za granicą niż w Polsce. Najbliższe lata mogą być dla polskiej biotechnologii przełomowe. Wiele badań właśnie weszło w decydującą fazę.

Cel: nowotwory

Potężne nadzieje budzi projekt firmy Captor Therapuetics dotyczący raka wątrobowokomórkowego. To blisko milion zachorowań rocznie, prawie milion zgonów rocznie oraz kilkunastoprocentowy wzrost liczby chorych. Captor właśnie kończy przygotowanie kapsułek, które zostaną podane pacjentom.

– Wspomnę tylko o naszych wybitnych wynikach przedklinicznych, w których kandydat na lek prowadził do całkowitej regresji, czyli zaniku raka wątrobokomórkowego w modelach zwierzęcych – mówi Michał Walczak, członek zarządu i dyrektor naukowy Captora. Te wyniki przyniosły wielkie zainteresowanie jednostek klinicznych, chcących prowadzić badania u pacjentów w Niemczech czy Francji.

Czytaj więcej

Biznes Ludzie Startupy

Stworzyli nowy sposób wykrywania chorób. Firma ze Stalowej Woli wyciśnie łzy

Polski start-up opracowuje unikalną metodę nieinwazyjnej diagnostyki. Projekt wesprą naukowcy z Portugalii i Turcji.

Choroby onkologiczne na celownik wzięła też firma Ryvu Therapeutics. Jej najbardziej zaawansowany projekt jest na etapie fazy drugiej badań klinicznych. Wykazał już bezpieczeństwo oraz potencjał terapeutyczny szczególnie w leczeniu nowotworów hematologicznych, m.in. ostrej białaczki szpikowej.

– To lek pierwszy w swojej klasie, co determinuje jego bardzo wysoki potencjał komercyjny. Wartość tego rynku szacowana jest na kilka miliardów dolarów. Nasz plan zakłada możliwość ubiegania się o przyspieszone dopuszczenie do rynku. Liczymy na to, że w 2026 r. będziemy mogli uruchomić procedurę rejestracyjną – mówi Paweł Przewięźlikowski, prezes Ryvu.

Coraz ważniejszym segmentem biotechnologii są terapie komórkowe i genowe. Zajmuje się nimi m.in. Poltreg. – Naszymi najbardziej zaawansowanymi projektami znajdującymi się na etapie badań klinicznych są terapie cukrzycy typu 1 oraz stwardnienia rozsianego – wymienia Piotr Trzonkowski, prezes Poltregu.

W ważnym momencie jest też Celon Pharma, która obecnie realizuje kilkanaście projektów nowych leków, z których pięć znajduje się w rozwoju klinicznym. – Rozwijamy projekty w neuropsychiatrii, chorobach metabolicznych, onkologii oraz chorobach zapalnych. To zazwyczaj cząsteczki, które mogą być pierwszymi opcjami terapeutycznymi na wybrane schorzenia, najlepsze w swojej klasie terapeutycznej, albo posiadające unikalny mechanizm działania – mówi prezes Celonu Maciej Wieczorek.

Czytaj więcej

Technologie

To będzie przełom w leczeniu grzybicy. Wielkie osiągnięcie polskich naukowców

Rodzimi naukowcy rzucili wyzwanie częstej chorobie zakaźnej. Badacze z Uniwersytetu Jagiellońskiego odkryli polimer o właściwościach przeciwgrzybiczych. Teraz czas na komercjalizację wynalazku.

Rodzima biotechnologia nie ma przy tym kompleksów. Wrocławski Bioceltix właśnie ogłosił, że zbuduje największą na świecie wytwórnię komórek macierzystych. – Zbliżamy się do komercjalizacji naszego pierwszego leku, na chorobę stawów u psów. Zwiększenie mocy produkcyjnych pozwoli nam zająć dobrą pozycję rynkową i budować trwałą przewagę konkurencyjną – mówi Paweł Wielgus, członek zarządu Bioceltiksu.

Urządzenia z Polski

Rynek biotechnologiczno-medyczny obejmuje nie tylko leki i terapie, ale również urządzenia. Tu polskie firmy mają się czym pochwalić.

MediSensonic właśnie skończył fazę badań klinicznych nad ciśnieniomierzem, który dokonuje pomiaru w sposób ciągły, bez użycia mankietu. – W szpitalu pozwala to na zwolnienie obsługi pielęgniarskiej z obowiązku pilnowania godzin pomiaru oraz przygotowywania ręcznych wykresów i notatek – mówi Robert Gromada, prezes MediSensonic. Drugim wyrobem medycznym, dla którego niedawno polska firma ukończyła badanie kliniczne na pacjentach, jest bezigłowy glukometr.

– Istotna zmiana jakościowa pojawiłaby się, gdyby polskie państwowe koncerny zamawiały usługi lub produkty u firm takich jak my – uważa Gromada. Wskazuje, że przed pandemią jego firma stworzyła produkt, który zdalnie i bezprzewodowo analizował oddech pacjenta. Można było powiesić urządzenie na łóżku lub na ścianie, a wyniki były przesyłane do systemu szpitalnego. – W szaleństwie Covid-19, na początku, resort zdrowia zainteresował się naszym produktem, niestety z nieznanych nam powodów zainteresowanie minęło. Teraz to rozwiązanie ma zastosowanie w jednym z naszych urządzeń – podsumowuje.

Z wieloma chorobami medycyna walczy za pomocą antybiotyków. Nie zawsze ma to uzasadnienie. W efekcie obserwujemy rosnącą w zastraszającym tempie oporność bakterii na antybiotyki. W perspektywie 20–30 lat liczba zgonów spowodowanych antybiotykoopornością bakterii może przekroczyć aktualną śmiertelność w wyniku nowotworów. Cenną bronią w walce z tym problemem może okazać się wynalazek polskiej firmy, Scope Fluidics. W jednym badaniu urządzenie może ocenić skuteczność kilkudziesięciu istotnych klinicznie antybiotyków w leczeniu konkretnego pacjenta. – Pierwsze analizatory trafiły już do laboratoriów w ramach tzw. early access program – sygnalizuje Piotr Garstecki, prezes Scope Fluidics.

Firmy oczekują wsparcia państwa

Pandemia oraz obecna sytuacja geopolityczna pokazała, jak kluczowe jest bezpieczeństwo lekowe i wspieranie krajowych podmiotów. – Obecnie dostępne instrumenty wsparcia pochodzące ze środków UE, np. program FENG, w żaden sposób kierunkowo nie wspierają sektora farmaceutycznego – podkreśla Monika Lamparska-Przybysz, reprezentująca firmę Polpharma.

Wtóruje jej Sanjeev Choudhary, prezes Medinice. – Brakuje wsparcia państwa po stronie dotacji na prowadzenie badań klinicznych – mówi.

Sektor biotechnologiczny jest specyficzny. Wymaga dużych nakładów finansowych i długiego czasu związanego z badaniami. A do etapu komercjalizacji przechodzi mniej niż 10 proc. projektów. Ale te, które okażą się sukcesem, przynoszą firmom bardzo duże zyski, a pacjentom ratują lub przedłużają życie. Zyskuje też cała gospodarka. Dobrze obrazują to liczby dotyczące Ryvu: w latach 2007–2022 łączne wsparcie ze środków publicznych dla tej firmy wyniosło 325 mln zł, z czego zaledwie około 30 mln zł stanowiło finansowanie ze środków krajowych. – Natomiast bezpośrednie korzyści budżetu państwa z działalności naszej firmy przekroczyły już 700 mln zł – wylicza szef spółki.