Wstrzymanie robót budowlanych jest decyzją dalece ingerującą w proces inwestycyjny, której podjęcie powinno być poprzedzone starannie przeprowadzonym postępowaniem w zgodzie z przepisami obowiązującego prawa.
Powyższa praktyka i stanowisko organów nadzoru budowlanego pozostaje w sprzeczności z aktualną i utrwaloną linią orzeczniczą Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie(por. m. in. wyrok WSA w Krakowie z 05.12.2023r., sygn. II SA/Kr 1266/23 oraz z 19.12.2023r., sygn. II SA/Kr 1338/23, z 17.07.2024r., sygn. II SA/Kr 501/24), godzi też, jak wspomniano w interes społeczny.
Roboty budowlane polegające na wymianie lub umieszczaniu na istniejących masztach (wieżach) telefonii komórkowej nowych anten, zmianie konfiguracji anten, czy też zmianie w obrębie konstrukcji wsporczej (łącznie kwalifikowane jako „modernizacja dotychczasowego urządzenia”) powinny być kwalifikowane jako roboty budowlane polegające na instalowaniu urządzeń w świetle brzmienia art. 29 ust. 3 pkt 3 lit. a) i ust. 4 pkt 3 lit. a) ustawy – Prawo budowlane, nie zaś jako przebudowa albo rozbudowa obiektu budowlanego z tym jednak zastrzeżeniem, że jeżeli modernizacja istniejącej stacji bazowej ogranicza się do zmian w instalacji nie mających charakteru wykonywania robót budowlanych jak np. zmiana mocy doprowadzanej do anten w ogóle nie podlega reglamentacji ustawy Prawo budowlane Takie zmiany w instalacji są zgłaszane w trybie art. 152 Prawa Ochrony Środowiska.
„Instalowanie” stanowi roboty budowlane wykonywane na istniejących obiektach (wieżach telefonii komórkowej, dachach budynków, płaszczach kominów, powierzchniach pylonów reklamowych), które służą za nośnik dla owej instalacji urządzeń. Urządzenie które jest instalowane podlega też procesowi odwrotnemu czyli istnieje możliwość techniczna deinstalacji tego urządzenia bez uszczerbku dla istniejącego obiektu na którym jest ono umieszczone. W świetle powyższego, stacja bazowa telefonii komórkowej nie jest budowlą w rozumieniu prawa budowlanego, ale rodzajem urządzenia z podkreśleniem jednak, że nie stanowi urządzenia budowlanego w rozumieniu art. 3 pkt 9) Prawa budowlanego, bo jej funkcją nie jest zapewnianie możliwości korzystania z budynku na którym ją umieszczono. Budowlą zgodnie z art. 3 pkt 3) Prawa budowlanego jest jedynie wolno stojący maszt antenowy, na którym takie stacje bazowe się przeważnie instaluje. Zamontowanie (instalacja) w istniejącym czy na istniejącym budynku poszczególnych elementów składających się na stacje bazową nie polega bowiem na trwałym wbudowaniu w obiekcie budowlanym wyrobów budowlanych, których właściwości wpływają na właściwości użytkowe obiektu budowlanego. Tym samym prace te nie wymagają uzyskania decyzji o pozwoleniu na budowę.
Do takiego stanowiska prowadzi nie tylko wykładnia obowiązujących przepisów, ale również historia nowelizacji Prawa budowlanego. Ustawodawca stopniowo zmieniał przepisy w celu zniesienia barier inwestycyjnych w budowaniu systemu telekomunikacyjnego. W pierwszej kolejności wyłączył instalacje radiokomunikacyjne spod obowiązku uzyskania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach. Kolejno obecnie wykonanie nowej stacji bazowej telefonii komórkowej, obejmującej umieszczenie na istniejącym obiekcie budowlanym antenowej konstrukcji wsporczej i instalacji radiokomunikacyjnych, a także związanego z tymi urządzeniami osprzętu i urządzeń zasilających o wysokości powyżej 3 m – wymaga jedynie zgłoszenia. W przypadku urządzeń o wysokości do 3 m – nie wymaga zaś nawet zgłoszenia.
Odformalizowanie realizacji inwestycji telekomunikacyjnych stało się konieczne w świetle realizacji celu cyfrowego określonego w decyzji Parlamentu Europejskiego i Rady 2022/2481 ustanawiającej program polityki „Droga ku cyfrowej dekadzie” do 2030 r. Jednocześnie ustawodawca nie zapomniał o zabezpieczeniu interesów obywateli przed ryzykiem potencjalnie negatywnego oddziaływania na środowisko stacji bazowych telefonii komórkowej w związku z emisją pół elektromagnetycznych. W tym celu pozostawił obowiązek raportowania organom ochrony środowiska zmian w instalacjach wytwarzających pole elektromagnetyczne. Sprawozdanie z wykonanych pomiarów poziomów pól elektromagnetycznych wykonywanych przez niezależne laboratoria badawcze stanowi integralny element zgłoszenia takiej instalacji i zmian w niej zachodzących organom ochrony środowiska.
