„100 innowacji stulecia”. Polskie rozwiązania IT chronią wielkie elektrownie

Efekty prac polskich specjalistów od lat wykorzystywane są np. w amerykańskich siłowniach jądrowych. Krajowe spółki pracują nad kolejnymi innowacjami, m.in. w zakresie magazynowania energii.

Praca wielkich instalacji, które zapewniają bezpieczeństwo energetyczne, wymaga specjalnych rozwiązań. Autorskie systemy informatyczne polskiej firmy Transition Technologies zostały wdrożone już w ponad 600 obiektach energetycznych na całym świecie. Korzystają z nich np. wielkie elektrownie konwencjonalne i jądrowe w Europie, USA, Chinach i na Bliskim Wschodzie. Firma działa przede wszystkim jako poddostawca dla giganta w obszarze systemów sterowania dla energetyki – grupy Emerson Electric.

CZYTAJ TAKŻE: „100 innowacji stulecia”. Przełomowe odkrycia medyczne Polaków

Polskie rozwiązania dla energetyki dotyczą cyberochrony infrastruktury krytycznej. To w pierwszej kolejności cały zestaw rozwiązań, który umożliwia zdalny nadzór nad pracą instalacji – z biura albo z domu. To szczególnie istotne dziś, gdy z powodu pandemii koronawirusa wiele krajów wprowadziło szereg obostrzeń związanych z przemieszczaniem się i organizacją pracy. Oprogramowanie umożliwia zdalną kontrolę nad wszystkimi procesami w instalacji przemysłowej, jak choćby pracy kotła czy turbin w elektrowniach.

– To nasza baza, na której budujemy inne zaawansowane rozwiązania z zakresu analityki i optymalizacji procesu przemysłowego – wyjaśnia Zbigniew Zasieczny, wiceprezes Transition Technologies Advanced Solution. – Musimy przede wszystkim rozwiązywać problemy związane z cyberbezpieczeństwem. Bo nikt nie chce, żeby ktoś włamał się do jego systemu sterowania, udostępnionego zdalnie. Taki atak w drastycznych przypadkach może skończyć się nawet wyłączeniem całej elektrowni. Stosujemy więc rozwiązania, które zabezpieczają te systemy – tłumaczy Zasieczny. Jednym z nich są serwery lustrzane. Transition Technologies ma własne technologie duplikowania źródeł danych z wykorzystaniem tzw. diod danych, które uniemożliwiają przesłanie jakiejkolwiek informacji w drugą stronę – tzn. z sieci mniej bezpiecznej, np. biurowej, do głównego systemu sterowania, skąd zdalnie czerpiemy informacje.

CZYTAJ TAKŻE: „100 innowacji stulecia”. Polscy wizjonerzy komputerów

– Nasza innowacja polega więc na udostępnieniu danych z systemów sterowania np. inżynierom nadzorującym pracę elektrowni, ale bez pogarszania bezpieczeństwa tego systemu – dodaje Zasieczny. Te rozwiązania stosują nie tylko elektrownie, ale też m.in. stacje uzdatniania wody czy operatorzy gazociągów. Specjaliści z Transition Technologies pracują już nad kolejnymi innowacjami. W tym nad oprogramowaniem wykrywającym wtargnięcia do systemów sterowania, które uczy się pracy takiego systemu w normalnych warunkach i potrafi zidentyfikować anomalie mogące być symptomem nowego cyberataku.

Jak mawia prof. Konrad Świrski, prezes Transiton Technologies, innowacje i badania w energetyce są trudniejsze niż bicie rekordów sportowych. Wśród kierunków badań, które w jego ocenie są dzisiaj najbardziej obiecujące i w których Polska mogłaby zdobywać medale, wymienia m.in. technologie radzenia sobie z emisją CO2, inteligentne sieci, systemy informatyczne, nowe technologie odnawialnych źródeł energii (OZE) i magazyny energii.

Także krajowe spółki energetyczne podkreślają, że rosnące znaczenie OZE wymaga poszukiwania rozwiązań umożliwiających magazynowanie wyprodukowanej energii w celu wykorzystania jej w okresach szczytowego poboru. W ostatnich dniach o rozpoczęciu prac w tym obszarze poinformowała Energa. Wspólnie z Instytutem Techniki Cieplnej Politechniki Warszawskiej i Instytutem Maszyn Przepływowych Polskiej Akademii Nauk wybudują magazyny ciepła i chłodu, mogące współpracować z systemami ciepłowniczymi eksploatowanymi w Polsce i za granicą. Projekt zostanie zrealizowany w ciągu trzech lat, a jego budżet wyniesie 2,3 mln zł. Niemal 80 proc. tej kwoty zostanie dofinansowane przez Narodowe Centrum Badań i Rozwoju.

CZYTAJ TAKŻE: „100 innowacji stulecia”. Energia ze słońca trafi do auta i smartfona

Głównym elementem projektu jest zastosowanie w magazynach materiałów zmiennofazowych, co pozwoli na znaczne zmniejszenie ich wymiarów. Na tej samej technologii będą opierać się magazyny chłodu. Ciepło wykorzystane do produkcji chłodu będzie dostarczane z istniejącego systemu ciepłowniczego. Skumulowany w nocy chłód pozwoli na pokrycie zapotrzebowania na chłodzenie w okresie szczytowym.

Po zakończeniu projektu Energa zamierza wdrożyć systemy magazynowania ciepła i chłodu we własnych instalacjach ciepłowniczych. Zapowiada też, że innowacyjne rozwiązanie zostanie zaoferowane klientom zewnętrznym.