Podczas gdy większość prognoz i analiz technologicznych skupia się dziś m.in. na przyszłej roli pojazdów autonomicznych, dronów, a także kolejnych zastosowaniach sztucznej inteligencji czy rozwoju świata metaverse, to z reguły niedostrzegane są te wręcz przełomowe zdarzenia, niezwykle istotne z punktu widzenia nauki, które mogą kształtować naszą rzeczywistość już w przyszłym roku.
Edytowanie genomu i walka z epidemiami
Wśród kluczowych projektów, mogących mieć wpływ na losy całej ludzkości, są odkrycia medyczne, a dokładniej szczepionki nowej generacji. We wrześniu br. Komitet ds. Produktów Leczniczych Stosowanych u Ludzi, działający przy Europejskiej Agencji Leków, zarekomendował przekształcenie dotychczasowych warunkowych pozwoleń na dopuszczenie do obrotu szczepionek mRNA przeciw Covid-19: Comirnaty (szczepionka firm BioNTech/Pfizer) i Spikevax (Moderna) w standardowe pozwolenia, a tym samym otwarto drzwi dla kolejnych innowacyjnych iniekcji tego typu. Przełomem dla rozwiązań bazujących na mRNA (kwas rybonukleinowy, którego funkcją jest przenoszenie informacji genetycznej) była pandemia. Kolejny znaczący krok zostanie wykonany w 2023 r. BioNTech w rozpocznie wkrótce pierwsze próby na ludziach szczepionek mRNA na gruźlicę oraz malarię, a wspólnie z firmą Pfizer przetestuje kandydata na szczepionkę tego typu w celu zmniejszenia częstości występowania półpaśca. W laboratoriach w Cambridge w stanie Massachusetts powstają kandydaci na szczepionki mRNA dla wirusów powodujących opryszczkę narządów płciowych. Za projektem stoi Moderna. Naukowcy uważają, że dzięki takim rozwiązaniom będzie można wykonać skok w medycynie. Wystarczy wspomnieć, że już „zaprogramowano” jedną ze szczepionek tak, by chroniła przed dwoma wariantami koronawirusa i czterema odmianami grypy jednocześnie.
Czytaj więcej
Firmy Moderna i BioNTech, które zasłynęły z opracowania szczepionek na Covid-19, prowadzą badania nad wykorzystaniem technologii mRNA w walce z nowotworami. Są bardzo obiecujące.
Jeszcze większe możliwości w walce z chorobami, w tym m.in. z nowotworami, daje postęp w zakresie tzw. terapii CRISPR/Cas9. Chodzi o technologię, za którą Emmanuelle Charpentier i Jennifer Doudna otrzymały Nagrodę Nobla. Pozwala ona na precyzyjną edycję genomu. Badacze nie mają wątpliwości, że to potężne narzędzie inżynierii genetycznej da nam niespotykane dotąd możliwości. A przyszły rok – po obiecujących wynikach badań klinicznych, w których wykorzystano system CRISPR/Cas9 do leczenia talasemii i niedokrwistości sierpowatokrwinkowej (genetyczne choroby krwi) – może zwiastować pierwsze zatwierdzenie tego typu terapii.
W sektorze medycznym spodziewany jest jeszcze jeden przełom – wygląda na to, iż Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) opublikuje listę priorytetowych patogenów, a ok. 300 naukowców dokona przeglądu dowodów dotyczących ponad 25 rodzin wirusów i bakterii. Pozwoli to wykryć luki w wiedzy, a także wyznaczyć priorytety badawcze oraz rozwinąć terapie i testy diagnostyczne. W ten sposób zidentyfikowane zostaną patogeny, które mogą w przyszłości powodować epidemie.
Odkrywanie kosmosu
2023 r. ma być też niezwykle istotny dla podboju kosmosu. Ludzkość wykona milowy krok w zakresie jego obserwacji. Zdjęcia wykonane w br. przez JWST (teleskop Jamesa Webba), które zachwyciły świat, to ledwie przygrywka przed tym, co nas czeka. Naukowcy, poza analizą wyników obserwacji JWST i badaniami ewolucji galaktyk, w przyszłym roku zyskają bowiem dostęp do kolejnej porcji unikatowych danych. Wystarczy wspomnieć, że Europejska Agencja Kosmiczna (ESA) szykuje się do wystrzelenia teleskopu Euclid (sonda kosmiczna ma krążyć wokół Słońca przez sześć lat i robić zdjęcia, aby stworzyć trójwymiarową mapę Wszechświata), Japońska Agencja Badań Lotniczych i Kosmicznych zamierza dołożyć nową dawkę wiedzy, wykrywając m.in. promieniowanie rentgenowskie z odległych gwiazd (zajmie się tym orbitujący wokół Ziemi satelita), obserwatorium Vera Rubin w Chile rozpocznie wykonywanie zdjęć potężnym teleskopem, który w zaledwie trzy noce przeskanuje całe południowe niebo, zaś chiński Xinjiang Qitai Radio Telesco rozpocznie obserwację 75 proc. gwiazd na niebie.
Czytaj więcej
Naukowcom z University of Kent w Wielkiej Brytanii udało się stworzyć materiał, który jest w stanie odmienić wiele branż. Rozwiązanie może być bowiem zastosowane w kamizelkach kuloodpornych i pancerzach, ale również w przestrzeni kosmicznej.
Ale prawdziwy przełom czeka nas za sprawą misji księżycowych. I tak JUICE (Jupiter Icy Moons Explorer), czyli projekt ESA, ma za zadanie zbadać środowisko gazowe Jowisza i jego trzech naturalnych satelitów. Ruszy także kolejny etap księżycowej misji Artemis, która rozpoczęła się w listopadzie br. od startu bezzałogowej kapsuły Orion. Na tym nie koniec, bo własne projekty realizują Chiny, Indie, Zjednoczone Emiraty Arabskie i Japonia. Srebrny Glob zbadać ma m.in. łazik Rashid, a SpaceX dokona pierwszego „cywilnego” lotu wokół Księżyca (na pokładzie rakiety Starship znajdzie się 11 osób).
Naukowcy zwracają jednak wzrok nie tylko ku niebu, ale również pod ziemię. Właśnie tam drzemie nadzieja na rozwiązanie problemu z utylizacją odpadów radioaktywnych. Finlandia w 2023 r. otworzy na wyspie Olkiluoto pionierski podziemny magazyn składowania wypalonego paliwa z elektrowni jądrowych. Do 6,5 tys. ton uranu ma zalegać tam, w specjalnych miedzianych zbiornikach. To projekt na setki tysięcy lat (tyle czasu ma trwać ograniczenie poziomu promieniowania tych śmieci).
