Wyróżnienia „Rzeczpospolitej Cyfrowej”. Z polskimi innowacjami nie jest tak źle, wskazaliśmy wybitnych

Przyznaliśmy wyróżnienia 16 przedsiębiorstwom, start-upom czy naukowcom za „za szczególny wkład w polską transformację cyfrową i wdrażanie nowych technologii” w 2024 roku (poprzedni raz wręczyliśmy takie wyróżnienia w 2022 roku). – Tematy związane z rewolucją technologiczną i zastosowaniem nowych rozwiązań jak AI budzą niezwykłe zainteresowanie czytelników. To nasza misja, by przy okazji informowania o świecie być pomostem, pokazywać to, co w realny sposób zmienia reguły prowadzenia biznesu – mówił podczas uroczystości wręczenia wyróżnień Michał Szułdrzyński, redaktor naczelny „Rzeczpospolitej”, której dodatek „Rzeczpospolita Cyfrowa” z towarzyszącym mu portalem cyfrowa.rp.pl jest poświęcony nowym technologiom i cyfryzacji ramieniem.

Przyszłość, czyli AI oraz biotechnologia

Tematem numer 1 w branży technologicznej jest obecnie sztuczna inteligencja. I tu nie mogło zabraknąć Polaków. – Jak popatrzymy na młodych naukowców, którzy pracują, niestety, za granicą, ale ukończyli polskie uczelnie, to jesteśmy potęgą – mówił Sebastian Kondracki, chief Innovation oficer Deviniti, współtwórca SpeakLeash/Spichlerz, fundacji, która stworzyła polski model językowy Bielik. Dlaczego to tak ważny projekt? – Bo można go uruchomić na własnej infrastrukturze, co w wielu polskich biznesach jest istotne m.in. ze względu na regulacje. Ważna jest też droga, którą wyznaczamy, bo jest to projekt open source i wszystkie osoby, a już 3 tys. osób pracuje po nocach za darmo, by tą polską sztuczną inteligencję rozwijać – tłumaczył.

„Piętą Achillesa” polskich innowatorów od zawsze był problem z przekładaniem świetnych wynalazków i pomysłów w pieniądze. Jednak dr hab. inż. Anna Masek, prof. Politechniki Łódzkiej, nie tylko otrzymała liczne nagrody, ale znalazła już nabywców na swój produkt, a wśród nich jest jedna z największych spożywczych firm na świecie. Opracowała przyjazne środowisku biodegradowalne materiały opakowaniowe, m.in. dla żywności i kosmetyków. To jednocześnie sposób na palący problem utylizacji odpadów polimerowych wykorzystywanych do produkcji jednorazowych opakowań. – Biodegradowalne polimery to już trochę za mało. One muszą być także inteligentne, charakteryzować się innymi funkcjami, które sprawiają, że te materiały opłaca się wdrożyć. Choćby takie, które będziemy zjadać razem z produktami spożywczymi czy będą nam się rozpuszczać w wodzie np. podczas mycia takiego jedzenia. I jeszcze dodatkowo będą przyjazne dla środowiska – wyjaśniała prof. Masek.

Na biotechnologię stawia też start-up IMAGENE.ME. – Od kilku lat tworzymy rozwiązania, które mają zwiększyć dostępność badań genetycznych, szczególnie całego genomu, by każdy z nas mógł poprzez analizę własnego genomu wykorzystać informacje zapisane w swoim DNA w jak najlepszy sposób, czy to na potrzeby diagnostyki genetycznej, czy w kierunku spersonalizowanej profilaktyki zdrowia. To wszystko jest wspierane systemami sztucznej inteligencji – mówił Mirosław Kwaśniewski, założyciel i prezes firmy IMAGENE.ME. To jeden z pionierów genomiki spersonalizowanej w Polsce.

Małe firmy z wielkimi planami

W Polsce nie brakuje projektów w dziedzinach, które zaprzątają głowy innowatorom na całym świecie. Wyróżniona spółka Blees z Gliwic testuje już dwa polskie autonomiczne minibusy. – Staramy się o homologację i o to, by w ciągu pięciu–sześciu lat takie pojazdy mogły pojawić się na drogach publicznych. Celem są też wdrożenia zagraniczne – mówił Mikołaj Kwiatkowski, menedżer ds. rozwoju biznesu spółki. – Takie pojazdy mają rozwiązywać problem rozlewających się miast, braku kierowców i innych codziennych problemów, które mają organizatorzy transportu.

Inni wyróżnieni postawili też na rozwiązania kwantowe. – Od tego roku mój zespół na UW realizuje projekt dla Europejskiej Agencji Kosmicznej. Konstruujemy prototyp sensora kwantowego, który docelowo ma szansę znaleźć się na satelicie. Nasze sensory kwantowe i technologie kwantowe są unikalne i nie musimy mierzyć się z konkurencją amerykańskich big techów – przekonywał dr hab. Michał Parniak-Niedojadło z UW.

– Zbudowaliśmy stację odbiorczą i nadawczą do dystrybucji klucza szyfrującego na drodze kwantowej. To duże osiągnięcie, bo w Europie nie ma jeszcze takiego rozwiązania. Uczestniczymy też w projekcie europejskiego tysiącbitowego komputera kwantowego – mówił Jacek Kosieca, wiceprezes znanego dotąd głównie z produkcji satelitów Creotech Instruments.

W Polsce działa już coraz więcej start-upów o zagranicznych korzeniach. Firma Aether Biomedical założona przez dr Faitha Jiwakhana oraz Dhruva Agrawala przeniosła się z New Delhi do Poznania. Stworzyła jedną z pierwszych na świecie protez sterowanych impulsami nerwowymi. To m.in. nadzieja dla Ukraińców, którzy stracili kończyny w wyniku trwającego konfliktu zbrojnego. – Co miesiąc co najmniej 20 żołnierzy otrzymuje naszą protezę – mówi Marta Szymanowska, dyrektor operacyjny firmy. – Stworzyliśmy protezę, która dostosowuje się do potrzeb osoby, która z niej korzysta. Algorytmy AI analizują dane elektromiograficzne z mięśni i przetwarzają je na naturalne ruchy dłoni.

Giganci stawiają na innowacje

Innowacje w Polsce napędzają nie tylko start-upy, ale i duże przedsiębiorstwa o ustabilizowanej pozycji i z „tradycyjnych” dziedzin. Orange chwali się, że jego ultraszybki światłowód o prędkości pobierania danych 8Gb/s jest już w zasięgu 2,5 mln gospodarstw domowych w 39 miastach. – Dalsze plany są bardzo ambitne. Kierujemy się też w stronę „sypialni” dużych miast i mniejszych miejscowości – mówiła Agnieszka Gregorczyk, dyrektor usług dla Domu Orange Polska.

Czytaj więcej

Biznes Ludzie Startupy

Polscy liderzy innowacji i technologii. Przyznaliśmy wyróżnienia

Płatności spojrzeniem, edukacyjny robot, badania nad kwantami czy zagraniczna ekspansja zostały docenione w tej edycji wyróżnień „Rzeczpospolitej cyfrowej”.

Z kolei Bank PKO BP postawił na całkowicie cyfrowy proces przyznawania kredytów hipotecznych. To pierwsze takie rozwiązanie w Polsce. – Mamy właśnie dziesięciolecie BLIK-a. Mam nadzieję, że to też będzie taki standard i kredyt hipoteczny będzie można brać w ciągu minut czy godzin, a nie tygodni – mówił Mariusz Dymowski, dyrektor pionu produktów detalicznych i firm PKO BP.

Bank Pekao SA przygotował inną ciekawą platformę z wyszukiwarką dotacji dla przedsiębiorstw („Fundusze z Żubrem”), a PZU wprowadziło pilotaż Asystenta AI, chatbota zasilanego przez GenAI, który wspiera pracowników w ich codziennych zadaniach. Pilotaż rozwiązania objął 1000 pracowników. – Już za dwa–trzy tygodnie ruszamy z pełnoskalowym wdrożeniem w grupie 10 tys. naszych pracowników – zapowiedział podczas wręczania wyróżnień Marcin Kurczab, dyrektor ds. innowacji i AI, PZU.

Jest wiele do zrobienia

Wyróżnieni przedsiębiorcy i naukowcy dalecy byli od zachwytów nad polskim otoczeniem regulacyjno-urzędniczym. Np. za granicą bardziej sprawdza się projekty na etapie składania wniosków o dofinansowanie, w Polsce na etapie rozliczania. To jest droga przez mękę. – Urzędnikom często trudno zrozumieć, że trzeba coś zmienić w projekcie, bo zwyczajnie nie wychodzi – mówi Jacek Kosieca z Creotechu. I zwraca uwagę, że nieraz brakuje urzędnikom kompetencji i odwagi. Bezpieczniej kupić rozwiązanie za granicą od znanej firmy, niż zaryzykować w Polsce.

– Mamy tak innowacyjne projekty, że często różne instytucje nie są w stanie ich prawidłowo ocenić – dodaje Mirosław Kwaśniewski z IMAGENE.ME.

– Polskie prawo na dzień dzisiejszy nie pozwala na swobodne testowanie pojazdów autonomicznych na drogach publicznych. Ma się pojawić w przyszłym roku – zauważył z kolei Mikołaj Kwiatkowski z Blees.

Mimo wszystko perspektywy dla polskich innowatorów wydają się optymistyczne. Zdaniem Jacka Kosiecy z Creotechu w Polsce wiele się już dzieje, a w obszarze nowych technologii pewną szansą jest sytuacja geopolityczna. Zwrócono baczniejszą uwagę na nowe technologie i pojawiają się pieniądze na wdrażanie. A w tej branży bez pieniędzy niewiele można zrobić. – Trzeba szeroko budować portfel rozwiązań, by jedno przebiło się i osiągnęło sukces komercyjny – mówił.

Lista wyróżnionych przez „Rzeczpospolitą Cyfrową"

Blees

Za opracowanie polskiego autonomicznego minibusa. Innowacyjna spółka z Gliwic swoje rozwiązanie, które stworzyła we współpracy z ekspertami z Politechniki Śląskiej i Politechniki Krakowskiej, już testuje na drogach.

Kierowany przez Martynę Wiśniowską i Dariusza Polońskiego start-up jest rodzimym pionierem tej nowoczesnej gałęzi przemysłu motoryzacyjnego. Elektryczny pojazd pilotażowo jeździł m.in. w Dolinie Trzech Stawów (część Katowickiego Parku Leśnego) oraz na terenie kampusu Politechniki Śląskiej. Założona w 2019 r. firma Blees realizuje ideę zrównoważonej mobilności i transportu współdzielonego, a jej nowatorski pojazd Blees BB-1 to pierwszy i jedyny w Polsce autonomiczny minibus. Wykorzystuje on system jazdy autonomicznej na czwartym poziomie SAE, jest więc zdolny do samodzielnej jazdy i obsługi funkcji pojazdu na rutynowych trasach. BB-1 ma być odpowiedzią na wysokie koszty przewoźników, stale rosnący deficyt kierowców i wymogi środowiskowe UE. Elektryczny pojazd ma potencjał, by zapewnić ekologiczny i bezpieczny transport, który pomoże w zmniejszeniu emisji zanieczyszczeń, zwiększeniu bezpieczeństwa pasażerów i usprawnieniu ruchu w miastach. Start-up do 2028 r. planuje ruszyć z całkowicie autonomicznym modelem BB-2, który nie będzie już wymagał operatora na pokładzie.

SpeakLeash/Spichlerz

Inicjatywa społeczna skupiona wokół koncepcji stworzenia tzw. Polish Large Language Model (LLM), za opracowanie Bielika. To model językowy „made in Poland”.

Bielik AI jest bez wątpienia jednym z najpotężniejszych modeli językowych stworzonych w naszym kraju (ma 11 mld parametrów). Celem projektu było zbudowanie nowego zbioru i skatalogowanie istniejących danych, aby zapewnić naukowcom możliwość prowadzenia najnowocześniejszych badań nad modelowaniem języka. Co ważne, w Bieliku – w odróżnieniu od wielu innych modeli AI – można przetwarzać poufne dane, gdyż nie wychodzą poza komputer użytkownika. Cała inicjatywa SpeakLeash/Spichlerz to otwarty projekt, który koncentruje się na budowie zestawu danych dla dużego modelu językowego, o rozmiarze co najmniej 1 TB, składającego się z różnorodnych tekstów w języku polskim. Chodziło o umożliwienie badań nad uczeniem maszynowym i wytrenowanie na podstawie zebranych danych, generatywnego, wstępnie wytrenowanego modelu transformatora. Model – w odróżnieniu np. od ChatGPT, który służy w dużej mierze do wyszukiwania danych – sprawdza się przede wszystkim do pracy na konkretnych dokumentach, które mu przedstawimy, a więc gdy będzie operował w ramach określonego kontekstu.

Orange polska

Za wdrożenie ultraszybkiego światłowodu o prędkości pobierania danych aż 8Gb/s. Pierwsze miasta zostały objęte tą technologią w marcu ubiegłego roku. W styczniu 2025 r. nowatorskie rozwiązanie zwiększyło zasięg.

Stało się ono dostępne już dla 2,5 mln gospodarstw domowych w 39 miastach (na liście są m.in. Warszawa, Kraków, Bydgoszcz, Gdańsk, Katowice, Łódź, a także Poznań, Szczecin czy Wrocław). Jak podkreślają w Orange Polska, tak szybkie łącze, które spełnia oczekiwania najbardziej wymagających użytkowników, bazuje na najnowszej technologii XGS-PON (Extended Gigabit Symmetric Passive Optical Network to technologia sieci optycznych, używana do dostarczania szerokopasmowego dostępu do internetu). Sprawdza się ona w przypadku gospodarstw korzystających z wielu urządzeń podłączonych do sieci jednocześnie, graczy, grafików i specjalistów zajmujących się obróbką dźwięku, a także użytkowników zasobów i aplikacji chmurowych. Jako że światłowód do 8 Gb/s to najnowsza generacja usługi Orange, by w pełni wykorzystać możliwości tego zaawansowanego rozwiązania, oferuje nowoczesny router Funbox 10. Klienci, by cieszyć się pełną funkcjonalnością tej technologii, powinni korzystać z laptopów lub komputerów stacjonarnych wyposażonych w port 10 Gb/s.

Agnieszka Pajdak-Stós i Edyta Fiałkowska

Naukowczynie z Wydziału Biologii Uniwersytetu Jagiellońskiego za odkrycie nowatorskiego sposobu na ograniczenia puchnięcia osadu czynnego w oczyszczalniach ścieków.

Dr hab. Agnieszka Pajdak-Stós i dr hab. Edyta Fiałkowska opracowały innowacyjne rozwiązanie, które polega na utrzymywaniu w równowadze mikroorganizmów odpowiadających za kontrolowanie liczebności bakterii nitkowatych, co pozwala zmniejszyć koszty eksploatacji oczyszczalni, jak i ograniczyć ilość stosowanych przez nie odczynników chemicznych, mających negatywny wpływ na środowisko naturalne.

Odkrycie dotyczy oczyszczalni wykorzystujących osad czynny, czyli zbiorowiska mikroorganizmów, które poprzez biologiczne procesy degradują zanieczyszczenia (osad czynny jest stosowany zarówno w dużych oczyszczalniach ścieków komunalnych i przemysłowych, jak i w mniejszych obiektach oraz w oczyszczalniach przydomowych). Co ważne, opracowana na UJ metoda została już pozytywnie zweryfikowana w kilku różnych oczyszczalniach o odmiennych wydajnościach i zróżnicowanych rodzajach ścieków, a to oznacza, iż jest ona gotowa do wdrażania w środowisku przemysłowym. Centrum Transferu Technologii UJ już szuka partnerów technologicznych zainteresowanych licencją na nową technologię.

Pekao SA

Za udostępnienie pierwszej w Polsce, samodzielnie przygotowanej platformy dedykowanej funduszom unijnym wraz z bezpłatną wyszukiwarką dotacji dla firm.

Fundusze z Żubrem są dostępne na stronie internetowej banku i stanowią innowacyjne narzędzie, które ma na celu wsparcie polskich przedsiębiorców w pozyskiwaniu funduszy na rozwój ich działalności. Dzięki tej ogólnodostępnej platformie zainteresowani mogą w prosty i intuicyjny sposób przeszukiwać dostępne programy dotacyjne, które mają za zadanie wspierać ich inicjatywy rozwojowe. Narzędzie zaprojektowano tak, że ma przejrzysty interfejs oraz zaawansowane funkcje filtrowania, które umożliwiają szybkie znalezienie odpowiednich programów, dostosowanych do specyfiki działalności poszczególnych podmiotów. Co ważne, rozwiązanie, które Bank Pekao SA uruchomił w ub.r. jako pierwszy w Polsce, jest dostępne nie tylko dla jego klientów, ale też dla wszystkich przedsiębiorców. Rozwiązanie technologiczne ma kompleksowe wsparcie – bank oferuje pomoc ekspertów, którzy pomogą w skompletowaniu dokumentów i wypełnieniu wniosków niezbędnych w procesie aplikacyjnym oraz uzyskaniu dotacji. Dodatkowo, oferuje promesę kredytową, która stanowi element procesu aplikacji o dotacje.

Piotr Sankowski

Za wkład w rozwój polskiego sektora AI. Prof. Piotr Sankowski, który jako jedyny naukowiec z Polski jest czterokrotnym laureatem grantów Europejskiej Rady ds. Badań (ERC), teraz ma pokierować Instytutem Badawczym IDEAS.

Profesor Sankowski to postać świetnie znana w branży sztucznej inteligencji, i to nie tylko na rodzimym podwórku. Informatyk, doktor habilitowany nauk matematycznych, profesor Instytutu Informatyki Wydziału Matematyki, Informatyki i Mechaniki Uniwersytetu Warszawskiego, stanie na czele instytutu IDEAS, który ma odegrać kluczową rolę w projektowaniu innowacyjnych narzędzi m.in. dla sektora obronności czy we wdrażaniu nowoczesnych usług w administracji. Jak zapowiada Ministerstwo Cyfryzacji, instytut, który ma zbudować prof. Sankowski, „będzie miał realny wpływ na zapobieganie odpływowi potencjału naukowego i badawczego z rynku krajowego na rzecz globalnej konkurencji”. Wcześniej prof. Piotr Sankowski był już prezesem IDEAS NCBR, pierwszego w Polsce ośrodka badawczo-rozwojowego działającego w obszarze AI oraz ekonomii cyfrowej. Jest także założycielem i doradcą specjalizującego się w AI i uczeniu maszynowym start-upu MIM Solutions, który był pierwszym tzw. spin-offem Wydziału Matematyki, Informatyki i Mechaniki UW.

Paweł Modrzyński

Obiecujący polski naukowiec i przedsiębiorca, za tworzenie nowatorskich rozwiązań, które mają potencjał rewolucjonizowania różnych sektorów gospodarki. Inżynier, który pracował w szwajcarskim instytucie CERN.